
آینده نگاری عبارت است از تلاشی نظام مند برای نگاه به آیندة بلندمدت در حوزههای دانش، فناوری، اقتصاد، محیط زیست وجامعه که با هدف شناسایی فناوریهای نوظهور و تعیین آن دسته از بخشهایی که سرمایهگذاری در آنها احتمال سوددهی اقتصادی و اجتماعی بیشتری دارد، انجام می شود. در واقع آینده نگاری رویکردی است برای ایجاد آمادگی برای آینده و به کاربردن منابع موجود به بهترین وجه ممکن درراستای ارزشها که طی آن روشهای کمی و کیفی توأمان به کارگرفته می شوند .از جمله دستاوردهای آینده نگاری ملی می توان به دستیابی به دیدگاه مشترک در سطح ملی ، همگامی بیشتر بخش خصوصی و دولتی، تعیین اولویتهای کشور، آماده سازی کشور برای آینده، برقراری ارتباطات واقعی بین دانشگاه و جامعه و دولت ، ایجاد فرهنگی جامعنگری و آینده نگری و ایجاد چشمانداز آینده، باشد.

آینده نگاری علم و فناوری، یک روش تفکر مشار کتی، ساختار یافته و روشمند دربارة آیندة علم و فناوری است که در بیش از 30 کشور در سطح ملی مورد استفاده قرارگرفته است.

آیندهنگاری حاصل تلاقی و همگرایی سه دسته از مفاهیم یا حوزه های مختلف است: برنامهریزی یا برنامهریزی راهبردی، آینده پژوهی ،شبکهسازی یا توسعه سیاستها، که در طول سالهای گذشته با تغییر رویکرد در هر سه بعد روبهرو شدهاند. از آنجا که آینده نگاری حاصل تلاقی (تعامل) سه دسته از مفاهیم در حوزههای آینده پژوهی، یعنی برنامهریزی یا برنامهریزی راهبردی و سیاستگذاری یا توسعة سیاست وشبکه سازی میباشد، خروجی آینده نگاری تنها از جنس آینده نیست؛ بلکه خروجیهای آن پیشنهادهایی هستند که بار مفاهیمی از نوع سیاستگذاری و برنامه ریزی را با خود دارند.

آیندهنگاری فناوری، یک فرآیند سیستماتیک برای ترسیم آیندهی میان برد تا دوربرد علم، فناوری، اقتصاد و جامعه است که هدف آن کشف زمینههای پژوهشی استراتژیک و یافت فناوریهای نوپدیدی است که اثرات ژرفی را بر اقتصاد، رقابت صنعتی، خلق ثروت و کیفیت زندگی خواهند داشت. آیندهنگاری فناوری دارای متدلوژی علمی بوده و از روشهای گوناگونی همچون روش دلفی و سناریونویسی، برونیابی روند، تحلیل تأثیر متقابل، فناوری کلیدی، شبیه سازی، نگاشت راه فناوری و میزگرد خبرگان سود میجوید.

از این منظر، آیندهنگاری فناوری، یک فرآیند پیچیده، با تعداد فراوان برهم کنشها، با میزان بسیار بالای ارتباطات درکمیت و کیفیت با ویژگی پویایی و چند بخشی نیرومند میباشد. به این معنا که افراد گوناگون از بخشهای کسب و کار، دانشگاه و جامعهی مدنی در این فرآیند مشارکت مینمایند و ساختار مشارکت این افراد نیز به صورت سلسله مراتبی نبوده و همهی ذی نفعها از فضای گفتمان حقیقی حاکم بر بحثها استفاده میکنند.