تعاریف اولیه یک مرکز رشد بر ویژگیهای فیزیکی آن از نظر محل و ساختمان تأکید می کردند و به نقش محیط گسترده تر به عنوان محرکی برای ایجاد، گسترش و بقای سازمان های جدید توجه نمی کردند. امروزه واژه مرکز رشد به طور عام، همه سازمان هایی را که به نوعی به کارآفرینان در توسعه ایده و تجاری سازی آن و ایجاد یک بنگاه کمک می کنند در بر می گیرد. مرکز رشد مکانی است که در آن ایجاد محیطی برای تشویق و توسعه مهارت های کارآفرینی یک هدف مشترک است. باید بدانیم که مراکز رشد مستقیماً کسب و کار و شغل ایجاد نمی کنند و برنامه های کمکی و محرک هاو یارانه ها و حمایت آنها از فعالیت هاست که منجر به جذب و حفظ کارآفرینان و شرکت های نوپا می شود. آنها از تلاش برای ایجاد شغل حمایت می کنند. با تأمین دسترسی به متخصصان حرفه ای و علمی و فنی که دانش و صلاحیت آنها، کارآفرینان را در ایجاد داراییهای فکری و تبدیل آنها به محصولات، خدمات و فناوری های قابل فروش آگاه و حمایت می کند. ارائه خدمات متفاوت، باعث تفاوت در مشتریان و همچنین منابع خاص در دسترس می گردد . این تفاوت ها منجربه ایجاد مدل های رشد دهی متفاوت شده است. در این راستا، مراکز رشد از رویکردهای مختلفی طبقه بندی شده اند. اهداف: مراکز رشد یکسان نیستند، آنها از نظر نوع و هدف، متنوعند اما با وجود تفاوت انواع مختلف مراکز رشد و مأموریت و اهداف آنها، مهمترین اهداف عمومی مراکز رشد را می توان در ایجاد اشتغال، تشویق فعالیت های اقتصادی با ایجاد شرکت، سود، انتقال و تجاری سازی فناوری، بهسازی مناطق محروم، تشویق، حمایت و ایجاد روحیه کارآفرینی و رقابت خلاصه کرد.

اجزای مراکز رشد

در پژوهشی آرتر و همکاران(2007) با بیان اینکه مراکز رشد کنونی، نسل سوم مراکز رشد هستند که پیش از آن، نسل اول مراکز رشد با تاکید بر خلق شغل و تامین فضای ساختمانی و نسل دوم با تاکید بر خدمات ناملموس، وجود داشته اند، به این امر اشاره می کنند که این نسل تمرکزی جدی تر روی فناوری پیشرفته، ارتباطات و فناوری اطلاعات و آتیه دارترین بنگاه های نوین فناوری بنیان دارد. ایرنات(2004) با بیان اینکه مراکز رشد را با توجه به حامی مالیشان / ذی نفعان شان، یا مطابق اهدافشان می توان تقسیم نمود و بعلاوه هر نوعی از مراکز رشد در تلاش برای برخورد با نارسایی های بازار یا به عبارت دیگر برخورد با یک شکاف خاص است یک سنخ شناسی از این مراکز ارائه می کند که در جدول زیر نشان داده شده است.

انواع /وجه مميزه

فلسفه اصلي: برخورد با

هدف اصلي

هدف فرعي

بخشهاي درگير

مراکز رشد آميخته

شکاف تجاري

خلق شرکتهاي نوپا

اشتغالزايي

همه بخشها

مراکز رشد توسعه اقتصادي

شکاف منطقهاي يا عدم توازن محلي

توسعه منطقهاي

خلق کسب و کار

همه بخشها

مراکز رشد فناوري

شکاف کارافريني

خلق کارافريني

تحريک نوآوري، شرکتهاي نوپاي تکنولوژيک

متمرکز بر فناوري، (اي تي و زيست فناوري)

مراکز رشد اجتماعي

شکاف اجتماعي

يکپارچهسازي طبقات اجتماعي

اشتغالزايي

بخش غير انتفاعي

مراکز رشد پژوهش بنيادي

شکاف اکتشافي

پژوهش نظري غير کاربردي

انشعاب

فناوري پيشرفته

مدیریت و کارکنان

وظایف مدیریتی

عال بودن ارکان مرکز رشد/ فرایند پذیرش/انتخاب و اجرای خدمات کسب و کار/ به اشتراک گذاشتن منابع سخت و نرم
وظایف مدیریتی

عال بودن ارکان مرکز رشد/ فرایند پذیرش/انتخاب و اجرای خدمات کسب و کار/ به اشتراک گذاشتن منابع سخت و نرم

مدیریت و کارکنان

وظایف مدیریتی

عال بودن ارکان مرکز رشد/ فرایند پذیرش/انتخاب و اجرای خدمات کسب و کار/ به اشتراک گذاشتن منابع سخت و نرم
وظایف مدیریتی

عال بودن ارکان مرکز رشد/ فرایند پذیرش/انتخاب و اجرای خدمات کسب و کار/ به اشتراک گذاشتن منابع سخت و نرم

عملکرد مرکز رشد

مدیریت و کارکنان

وظایف مدیریتی

عال بودن ارکان مرکز رشد/ فرایند پذیرش/انتخاب و اجرای خدمات کسب و کار/ به اشتراک گذاشتن منابع سخت و نرم
وظایف مدیریتی

عال بودن ارکان مرکز رشد/ فرایند پذیرش/انتخاب و اجرای خدمات کسب و کار/ به اشتراک گذاشتن منابع سخت و نرم

مدیریت و کارکنان

وظایف مدیریتی

عال بودن ارکان مرکز رشد/ فرایند پذیرش/انتخاب و اجرای خدمات کسب و کار/ به اشتراک گذاشتن منابع سخت و نرم
وظایف مدیریتی

عال بودن ارکان مرکز رشد/ فرایند پذیرش/انتخاب و اجرای خدمات کسب و کار/ به اشتراک گذاشتن منابع سخت و نرم

امتیازات و تسهیلات مرکز رشد:

ایجاد محیط هم افزایی؛
امکان استفاده از مشاوره های اساتید دانشگاه های استان؛
امکان استفاده از تسهیلات تعریف شده در مرکز رشد؛
تسهیل حضور در بازار فناوری از طریق حمایت و مشارکت جهت حضور در مجامع، نمایشگاه ها، همایش ها؛
کمک به جذب طرح های تحقیقاتی در زمینه فعالیت های واحد و عقد قرارداد با کارفرما؛
آموزش ها و مشاوره های عمومی و تخصصی؛
امکان استفاده از تجهیزات تخصصی آزمایشگاهی و یا کارگاهی دانشگاه های استان در حال حاضر و آزمایشگاههای تخصصی پارک در برنامه میان مدت؛
امکان استفاده از مزایای مافیت های گمرکی و مالیاتی جهت محصولات تولیدی در فضای پارک علم و فناوری؛

پذيرش در مرکز رشد بر اساس نتايج ارزيابي شورا، از ترکيب نيروي انساني و برنامه کاري ارائه شده به شرح زير صورت مي گيرد.

معيار ورود	شرح موضوع
ايده محوري مناسب متکي بر فناوري	اين ايده بايد قابليت توسعه از جنبه هاي تجاري و بازاريابي با تأکيد بر ايجاد يک حرفه مبتني بر علم و فناوري، توليد محصول يا ارائه خدمات با ارزش افزوده بالا را داشته باشد.
نيروي انساني	ترکيب نيروي انساني هسته يا مؤسسه متقاضي بايستي: الف) متناسب با زمينه فعاليت مؤسسه باشد ب) داراي تخصص و تجربه در موضوع کاري باشد ج) از سابقه کار گروهي خوبي برخوردار باشد د) از يک تيم کارآفرين و ريسک پذير تشکيل شده باشد
محصول مبتني بر فناوري و بازار پسند بودن محصول	فعاليت مؤسسه بر روي يک ايده پژوهشي خاص که داراي توجيه فني و اقتصادي است، متمرکز شده باشد.
طرح تجاري واقع بينانه براي چند سال آينده (برنامه اقتصادي متکي بر بازار)	برنامه اقتصادي مذکور طرحي است، به منظور تأسيس کسب و کار ويژه که حاوي اطلاعات و تحليل جامع از مسايل مالي، بازار هدف و رقبا، ساختار سازماني، تيم مديريتي و ... به منظور جذب سرمايه مي باشد،

شيوه نامه پذيرش در مرکز رشد واحدهاي فناور پارک علم و فناوري استان

متقاضيان استقرار در مرکز رشد ابتدا به واحد جذب و پذيرش مراجعه و در صورتيکه در اين واحد، شرايط پذيرش براي استقرار در مرکز رشد تشخيص داده شد ، موارد زير در واحد جذب و پذيرش لحاظ مي شود:

ارائه فرم پذيرش به متقاضي توسط مسئول جذب و پذيرش جهت تکميل و پيوست کردن مستندات و مدارک؛

در صورت تکميل بودن کاربرگ، تقکيک درخواستها به پذيرش در دوره رشد و دوره رشد و در صورت عدم تکميل بودن کاربرگ و نداشتن حداقل شرايط آيين نامه‌اي و کسب تاييد مدير مرکز رشد، اعلام عدم قبول درخواست پذيرش متقاضي

طرح ايده، معرفي اعضاء موسس و برنامه کاري در کميته پذيرش مقدماتي (متشکل از مدير مرکز رشد و مسئول پذيرش)

در صورت تاييدکميته پذيرش مقدماتي، تعيين داور(كارشناس متخصص مرتبط) براي ارزيابي فني، اقتصادي طرح و اعلام موافقت با برگزاري جلسه مصاحبه حضوري

برگزاري جلسه مصاحبه با حضور اعضاء شوراي فناوري مرکز رشد، كارشناس متخصص مرتبط و تيم متقاضي

جمع بندي جلسه مصاحبه و بررسي امتياز نهايي واحد فناوري متقاضي در شوراي فناوري مرکز رشد

در صورت عدم احراز امتياز لازم، اعلام مخالفت پذيرش در دوره رشد و يا پذيرش مشروط و تحت شرايط خاص به واحد فناوري متقاضي و در صورت احراز شرايط حضور در مرکز رشد، ابلاغ فرجه زماني جهت تکميل و تطبيق تصوير برابر با اصل مدارک

در صورت پذيرش، عقد قرارداد استقرار و انجام روال حقوقي.

الزامات مستند سازي

پذيرفته شدگان مي بايستي نسخه اي از اسناد زير و آخرين تغييرات آنها را به واحد جذب و پذيرش مرکز رشد ارائه دهند.

مدارک مثبته قبل از پذيرش در مرکز رشد( ثبت اختراع، تأييديه علمي، تقديرنامه، مقالات و ...)

مدارک حقوقي و ثبت شرکت (آگهي تأسيس، اساسنامه، تقاضا نامه، شرکت نامه، صورتجلسات عادي و فوق العاده هيأت مديره و مجمع عمومي و ...). بر اساس قانون تجارت مجمع عمومي عادي بايستي در هر سال حداقل يکبار تشکيل شود. از وظايف اين مجمع مي توان به اين موارد اشاره نمود: انتخاب هيأت مديره، انتخاب بازرس، تصويب صورت هاي مالي، تقسيم منافع، تصميم گيري در مورد پيشنهادات مهم از جمله خط مشي ها؛

مدارک مؤسسين و همکاران اوليه( کپي شناسنامه و کارت ملي، مدرک تحصيلي، رزومه و ...)

برنامه کاري در زمان پس از استقرار؛

گزارش شش ماهه کارهاي انجام شده؛

بروشور، نمونه، فيلم و ... از عملکردهاي شرکت؛

مدارک مثبته بعد از پذيرش مؤسسه در پارک( ثبت اختراع، تأييديه علمي، تقديرنامه، مقالات و ...). لازم به ذکر است که از اين اسناد به عنوان امتياز مثبت استفاده خواهد شد؛

مدارک پرسنل غير از مؤسسين و همکاران اوليه (کارت ملي، مدرک تحصيلي، رزومه و ...) که داراي قرارداد همکاري حداقل يک ساله با مؤسسه هستند؛

تعهدات هسته ها و واحدهاي فناور :

شركت بايد گزارش پيشرفت كار و انجام فعاليت‌ها و مقايسه عملكرد با برنامه زماني را در موعد مقرر به مدير ارائه دهد؛

تصريح در خصوص ارتباط هسته/ واحد، با مركز در كليه مستندات و مكاتبات؛

رعايت مقررات و قوانين دولتي و رعايت شئونات كاري و اخلاقي اسلامي در مركز رشد؛

اعضاي شركت در طول دوره موظف به حضور فعال در مجموعه و تلاش در جهت تثبيت ايده و شناخت يازار هستند.

استقرار در پارک علم و فناوري استان سيستان و بلوچستان در کليه سربرگها، بروشورها، تابلوهاي تبليغاتي با هماهنگي پارک درج گردد؛

واحد فناور موظف است در کليه سمينارها، نمايشگاه‌ها، کارگاه ها و دوره هاي آموزشي تعيين‌شده از سوي مرکز رشد حضور فعال داشته و بخشي از اعتبار خدماتي تخصيص‌يافته را صرف هزينه هاي حضور در موارد مذکور نمايد. (مرکز ملزم به تا مين اين هزينه ها نخواهد بود

از آنجا که کليه مکاتبات اين مرکز با واحدها از طريق ايميل صورت ميگيرد، واحد فناور ملزم به ارايه نشاني دقيق پست الکترونيکي به مرکز بوده و مرکز رشد در خصوص کوتاهي و قصور واحد/ هسته در عدم دريافت به موقع مکاتبات هيچ-گونه تعهدي ندارد.

شيوه ي نظارت در دوره ي رشد مقدماتي

بر طبق فاز هاي اجرايي دوره، نظارت بر پيشرفت کار در مقاطع 2 ماهه توسط کارشناس نظارت مرکز رشد به عمل مي آيد و شرکت موظف است در پايان هر فاز به شرح ذيل گزارش اقدامات انجام شده را مطابق فرم گزارش پيشرفت کار دوره ي رشد مقدماتي به مرکز رشد ارائه نمايد.

شماره فاز	شرح فعاليت	مدت(ماه)
1	1- اجراي ايده محوري 2- تهيه و تحويل برنامه کاري اوليه (BP)جهت ورود به دوره رشد 3- تکميل کاري با توجه به تخصصهاي مورد نياز 4- انجام مراحل ا داري ثبت حقوقي شرکت 5- گذراندن دوره هاي آموزشي	3
2	1-انجام آزمايشات، تست ها و اخذ تأييديه عملکرد ايده محوري 2- انجام اصلاحات مورد نظر و ارائه ي مکتوب نسخه نهايي برنامه کاري (BP) 3-ادامه فعاليتهاي موضوع بندهاي 3تا 5 از فاز1	2
3	ارائه گزارش نهايي فعاليتهاي انجام شده در دوري رشد مقدماتي	1

شيوه ي نظارت در دوره ي رشد مقدماتي

جهت ارزيابي روند رشد شرکت و پيشرفت کار شرکت در دستيابي به اهداف مورد نظر، در ابتداي ورود شرکت به دوره ي رشد توسط شرکت و با تأييد مرکز رشد برنامه اي تهيه مي گردد که در آن، سطوح توسعه ي محصول تکنولوژي، بازار و پرسنل و زمانبندي اجراي پروژه ها لحاظ شده است. زمانبندي نظارت در مقاطع 6 ماهه است که گزارشات پيشرفت کار توسط کارشناس نظارت جمع آوري و ارزيابي مي-گردد. تحليل ميزان توفيق علمي با تأييد مشاور علمي و تأييد رشد سازماني و اقتصادي شرکت با کمک مشاورين مربوط انجام خواهد شد. محورهاي ارزيابي مؤسسات فناور شامل سه محور رشد علمي و فني، رشد مالي و اقتصادي و رشد سازماني مي باشد (فرم گزارش پيشرفت کار دوره ي رشد) که بصورت يک سيستم يکپارچه با توجه به پارامترهاي مؤثر در رشد شرکت ها توسط مشاورين تحليل و بررسي شده و نتايج آن به شرکت و مرکز رشد اعلام مي گردد. به منظور تأييد گزارشات پيشرفت کار، بازديدهاي گروهي اي از شرکت ها، با حضور مشاوران مربوط توسط کارشناس نظارت برنامه ريزي و انجام مي شود.

معيارها و رويه هاي خروج:

در دوره هاي رشد مقدماتي و رشد، نظارت دقيق بر فعاليت هسته ها و شرکت ها به منظور تحقق اهداف پيش بيني شده در دوره صورت مي گيرد و حمايت هاي به عمل آمده، بسته به نتايج ارزيابي هاي بعدي مي تواند مورد تجديد نظر قرار گيرد. پس از طي دوره هاي رشد مقدماتي و رشد، بر مبناي مفاد قرار داد هاي منعقد شده، نسبت به تسويه حساب با هسته ها و مؤسّسات، اقدام و از مرکز خارج خواهند شد و يا طبق شرايط خاص بدون حمايت هاي قبلي و در صورت موافقت مرکز به فعاليت خود در داخل مرکز رشد، ادامه خواهند داد.

شيوه نظارت در دوره ي رشد

با دستيابي به اهداف دوره ي رشد مقدماتي	تکميل تيم کاري و ثبت حقوقي شرکت تثبيت ايده ي محوري و ساخت نمونه تهيه برنامه کاري براي ورود به دوره رشد
عدم دستيابي به اهداف دورهي رشد مقدماتي	عدول از ضوابط مرکز رشد (به تشخيص مدير مرکز رشد) درخواست هسته مبني بر عدم تمايل به ادامه ي فعاليت در مرکز رشد

شرايط خروج در دوره رشد :

دستيابي به اهداف دورهي رشد	رشد شاخص هاي علمي و فناوري؛ رشد شاخص هاي مالي و اقتصادي؛ رشد شاخص هاي سازماني.
عدم دستيابي به اهداف دورهي رشد (به پيشنهاد کارشناس نظارت و تاييد شوراي مرکز رشد)	عدول از ضوابط مرکز رشد (به پيشنهاد مدير مرکز رشد و تاييد شوراي مرکز رشد) در خواست شرکت مبني بر عدم تمايل به ادامهي فعاليت در مرکز رشد